मालमत्ता कराबद्दलची माहिती | Property Tax Information In Marathi

Property Tax Information In Marathi – मालमत्तेचा मालकी हक्क मिळवण्यासाठी एकाच वेळी विशिष्ट रक्कम भरावी लागते. पण तोच मालकी हक्क टिकवण्यासाठी नगरपालिकेला किंवा सरकारी खात्याला मालमत्ता कराच्या स्वरूपात एक विशिष्ट रक्कम भरावी लागते. या मालमत्ता कराचा वापर त्या भागातील विकास कामांसाठी केला जातो. मालमत्तेच्या स्वरूपावर कर भरण्याचा कालावधी जसं की वार्षिक, मासिक हा ठरलेला असतो. आजच्या या लेखामध्ये आपण मालमत्ता कराविषयी संपूर्ण माहिती जाणून घेणार आहोत. ही माहिती जाणून घेण्यासाठी खालील मुद्दे समाविष्ट केले आहेत.

मालमत्ता कर म्हणजे काय? | What is Property Tax?

एखाद्या व्यक्ती किंवा समूहाच्या नावावर असलेल्या स्पर्श करण्याजोग्या (टँजीबल) मालमत्तेवर लावला जाणारा कर म्हणजे मालमत्ता कर होय. घर किंवा फ्लॅट, सोसायटी, कार्यालये, दुकाने, इत्यादी नव्याने विकत घेताना किंवा नावावर करताना वेगवेगळ्या पद्धतीचे स्टॅम्प नोंदणी शुल्क आकारले जाते. एकदा मालमत्ता नावावर झाल्यावर त्या त्या राज्यांच्या स्थानिक स्वराज्य संस्था नियमानुसार व ठिकाणानुसार तिमाही किंवा सहामाही किंवा वार्षिक मालमत्ता कर मालकाला भरावा लागतो. ग्रामीण भागामध्ये घराच्या मालमत्ता कराला ‘घरफाळा’ असे म्हणतात, तर शहरी किंवा नागरी भागांमध्ये तो ‘प्रॉपर्टी टॅक्स’ म्हणूनच सर्वांना परिचित आहे. कारण शहरांमध्ये मालमत्तेचे प्रकारसुद्धा भरपूर असतात.

आपल्याला मालमत्ता कर का भरावा लागतो? | Why we need to pay the Property Tax?

स्थानिक स्वराज्यसंस्था जसे की, महानगरपालिका, नगरपरिषद, जिल्हा परिषद, पंचायत समिती, ग्रामपंचायत, इत्यादी मध्ये मालमत्ता कर महसुली जमेच्या दृष्टीने महत्वाची भूमिका बजावतो. त्याच्या कार्यक्षेत्रामध्ये येणाऱ्या सर्व प्रकारच्या नागरी सेवा (ड्रेनेज, साफसफाई, पाणीपुरवठा, कार्य क्षेत्रांतर्गत रस्ते दुरुस्ती किंवा नवीन रस्ते  पायाभूत सुविधा, इत्यादी) देण्यासाठी अशा संस्थांकडे चांगल्या महसुली जमेची आवश्यकता असते. याची पूर्तता मालमत्ता करामधून केली जाते. शक्य तेवढ्या वेळेत मालमत्ता कर भरणे गरजेचे आहे अन्यथा वरती उल्लेख केल्याप्रमाणे त्या कार्यक्षेत्रामधील स्थानिक स्वराज्य संस्था नागरी सेवांचा पुरवठा खंडित करू शकतात. तसे अधिकार त्यांना प्राप्त झालेले असतात.

मालमत्ता कर भरण्याचे महत्व | Importance of the Payment of Property Tax

मालमत्ता कराची गणना ही महानगरपालिकेच्या संस्थेने केलेल्या मूल्यांकनानुसार केली जाते. मालमत्ता कर भरण्यासाठी फक्त मालमत्तेचा मालक जबाबदार आहे. जर तुम्ही भाडेकरू असाल, तर त्याबद्दल तुम्हाला काही काळजी करण्याची गरज नाही आहे.

मालमत्तेशी निगडीत काही वाद झाल्यास मालमत्तेवरील मालकी हक्क सिद्ध करण्यासाठी मालमत्ता कर पावती महत्वाची कामगिरी बजावते. एखादी मालमत्ता तुम्ही खरेदी केल्यावर त्या मालमत्तेचे टायटल तुम्ही महानगरपालिकेच्या नोंदीमध्ये अद्ययावत करून घ्यायला हवे. जोपर्यंत त्या मालमत्तेशी निगडीत सर्व थकबाकी जमा होत नाही, तोपर्यंत त्या मालमत्तेचे मालकी हक्क नवीन खरेदीदाराकडे हस्तांतरीत होत नाहीत. जर महानगरपालिकेच्या नोंदीमध्ये नवीन नाव अद्ययावत केले नाही, तर मालमत्ता कराच्या पावतीमध्ये आधीच्या मालकाचे नाव हे तसेच दिसत राहील. 

शिवाय स्थानिक नगरपालिकेच्या नोंदीमध्ये तुमच्या नावावर मालमत्ता नोंदणीकृत करताना तुम्हाला मालमत्तेवरील मालकी हक्क सिद्ध करायला काही कागदपत्रे जमा करायला सांगितले जाऊ शकते. मालमत्तेच्या मालकाचे नाव अद्ययावत करताना आवश्यक कागदपत्रे म्हणजे विक्रीची प्रत, सोसायटीकडून योग्य ती मंजुरी, योग्यरीत्या भरलेला अर्ज, फोटो आणि पत्त्याचा पुरावा, शेवट भरलेल्या मालमत्ता कराची पावती, इत्यादी. मालमत्तेवर कर्ज काढण्यासाठी देखील मालमत्ता कर पावती एक महत्वाचा दस्तऐवज आहे. 

या सगळ्या कारणांसाठी स्थानिक नगरपालिका संस्थांमध्ये आपण मालमत्ता कराची देयके ही वेळेत भरणे आणि आपल्या नोंदी अद्ययावत ठेवणे महत्वाचे आहे. काही मालमत्ता जसं की, प्रार्थनास्थळे, सरकारी इमारती, परदेशी दूतावास, फक्त जमिन या सारख्या मालमत्ता या मालमत्ता करापासून मुक्त असतात. 

मालमत्ता कराची गणना कशी करतात? | Calculating the Property Tax

भारतामध्ये मालमत्ता कराची गणना ही राज्यानुसार वेगळी असते. भारतात कर मोजण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या विविध सूत्रांप्रमाणे कोणताही अंगठा नियम नाही. कर गणनेमध्ये मालमत्तेचा प्रकार, मालमत्तेचे स्थान, वहिवाटीची स्थिती (स्वतःच्या ताब्यात किंवा भाड्याने), मजला आणि चटई क्षेत्र, बांधलेल्या मजल्यांची संख्या, इत्यादी बाबी विचारात घेतल्या जातात. 

कर गणनेसाठी भारतात वापरल्या जाणाऱ्या मुख्य पद्धती खालीलप्रमाणे आहेत:

भांडवली मुख्य प्रणाली – फायनान्स कॅपिटलचे (मुंबई) महापालिका अधिकारी या सूत्राचा वापर करून कराची गणना करतात. या प्रणालीमध्ये मालमत्तेच्या बाजारमूल्याच्या टक्केवारीवर कर लावला जातो. राज्य सरकार मालमत्तेच्या स्थानावर अवलंबून, मालमत्तेचे बाजार मूल्य वार्षिक आधारावर ठरवते आणि विविध प्लॅटफॉर्मवर सार्वजनिक करते. 

युनिट एरिया व्हॅल्यू सिस्टम – कलकत्ता,दिल्ली, पाटणा, बेंगळुरू, इत्यादी नगरपालिका कर मोजण्यासाठी या प्रणालीचा वापर करतात. मालमत्तेच्या बिल्ट-अप क्षेत्राच्या प्रति युनिट किंमतीवर कर आकारला जातो. शिवाय प्रति युनिट किंमत, त्याचा वापर, स्थान आणि जमिनीच्या किंमतीच्या आधारावर मोजली जाते. तसेच, वास्तविक कराची रक्कम निश्चित करण्यात येते, गणना केलेल्या प्रति युनिट किंमत मालमत्तेच्या एकूण बिल्ट-अप क्षेत्रासह गुणाकार केली जाते. 

वार्षिक भाडे मूल्य प्रणाली – रेट करण्यायोग्य मूल्य प्रणाली म्हणूनही ही पद्धत ओळखली जाते. ही पद्धत कर मोजण्यासाठी चेन्नई आणि हैदराबाद सारख्या शहरांमध्ये वापरली जाते. या प्रणाली अंतर्गत कर मोजण्यासाठी मालमत्तेचे वार्षिक भाडे मूल्य विचारात घेतले जाते. तसेच मालमत्तेचे भाडे मूल्य मालमत्तेवर गोळा केलेल्या भाड्याच्या आधारावर मोजले जात नाही,परंतु हे मूल्य आहे जे महानगरपालिका प्राधिकरणाने मालमत्तेच्या आजूबाजूच्या आकार, सुविधा, स्थान आणि खुणा यांच्या आधारावर ठरवलेले आहे. 

मालमत्ता करात सूट | Discount in Property Tax

जरी नियम एका राज्यापासून ते दुसऱ्या राज्यात आणि एका शहरामध्ये भिन्न असले, तरी देखील काही प्रकारचे मालक हे त्यांच्या एकूण मालमत्ता कर दायित्वावर सूट घेतात. शिवाय सगळ्या राज्यांमध्ये धार्मिक संस्था आणि सरकारी मालमत्ता या मालमत्ता कर भरण्यासाठी जबाबदार नाहीत. 

मालमत्ता करात सूट खालील व्यक्तींना किंवा मालमत्तांसाठी प्रदान केली जाते.

१. ज्येष्ठ नागरिक

२. अपंग लोक

३. माजी लष्कर, नौदल किंवा संरक्षण सेवांद्वारे नियुक्त केलेले इतर कर्मचारी

४. भारतीय लष्कर, बीएसएफ, पोलीस सेवा, सीआरपीएफ आणि अग्निशमन दलातील शहिदांचे कुटूंब

५. शैक्षणिक संस्था

६. कृषि मालमत्ता

येथे अजून एक लक्षात ठेवण्यासारखी गोष्ट म्हणजे विविध विभागांना मोठ्या प्रमाणात सूट देण्यात आल्यामुळे भारतातील स्थानिक संस्था बरेच वेळा हवे तेवढे उत्पन्न जमा करण्यात अपयशी ठरतात. या कारणामुळे स्थानिक संस्थांनी त्यांची कमाई वाढवण्यासाठी काही सुटी मागे घ्याव्यात असे विविध तज्ञ सुचवतात. पण हे पाऊल फारसे लोकप्रिय नसल्यामुळे असा निर्णय घेण्याची आणि तो जारी होण्याची शक्यता कमी आहे असे वाटते. 

मालमत्ता कर ऑनलाईन कसा भरायचा? | How to make the online payment of Property Tax in Marathi?

मालमत्ता कर ऑनलाईन कसा भरायचा हे जाणून घेण्यासाठी आपण उदाहरण घेऊया दिल्लीचे..

दिल्ली महानगरपालिकेची मालमत्ता कर भरणा करणारी साईटवर म्हणजेच www.mcdpropertytax.in वर जा.

1. आपली महानगरपालिका निवडा. म्हणजे उत्तर दिल्ली महानगरपालिका, दक्षिण दिल्ली महानगरपालिका किंवा पूर्व दिल्ली महानगरपालिका.
2. नियम आणि अटी वाचा. ‘मी वाचले आणि मी वर उल्लेखित अटी स्वीकारल्या.’ या बॉक्सवर चेक करा. 
3. ‘प्रॉपर्टी टॅक्स फाइल करण्यासाठी येथे क्लिक करा.’ या बटणावरती क्लिक करा. 
4. आपली प्रॉपर्टी आयडी एंटर करा आणि सबमिट करा. 
5. आपले लेजर फोलिओ नंबर, मालमत्तेचा प्रकार (निवासी डीडीए फ्लॅट किंवा शेतीची संपत्ती), गृहनिर्माण कॉलनी, घरचा क्रमांक, इतर संपर्क तपशील, दूरध्वनी क्रमांक, फ्लोअर नंबर (पहिला, दुसरा किंवा तिसरा), झाकलेले क्षेत्र, इत्यादी पूर्ण भरलेले तपशील योग्य आहेत का ते तपासून घ्या.
6. देयक मोड निवडा. डेबिट/ क्रेडिट कार्ड किंवा नेट बँकिंग
7. आपले पेमेंट सबमिट करा आणि आपल्याला एक पावती मिळेल ती छापा. 
8. पेमेंट प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर जनरेट झालेले चलन सेव्ह करा. 

मालमत्ता कर न भरल्यास दंड | Penalty for the non-payment of Property Tax

मालमत्ता कर भरण्यास विलंब झाल्यास देशभरातील अधिकारी दंड आकारतात. मासिक दंड हा राहत असलेल्या शहरावर अवलंबून असतो. सामान्यतः तुमच्या थकबाकी रक्कमेच्या १% ते २% दरम्यान दंड हा आकारण्यात येतो. बृहन्मुंबई महानगरपालिका थकबाकीदारांच्या मालमत्ता करावर दरमहा १% दंड आकारते तर बंगळुरूमध्ये २% दंड आहे. देयकांमध्ये दीर्घ विलंब अधिकाऱ्यांना तुमची मालमत्ता संलग्न करण्यास आणि नुकसान भरून काढण्यासाठी ती विकण्यास भाग पाडू शकते.

निष्कर्ष

हा लेख वाचल्यानंतर तुम्हाला कळलेच असेल की, मालमत्ता कर किती महत्वाचा आहे ते.. मालमत्तेवरील तुमचा मालकी हक्क सिद्ध करण्यासाठी तुमच्याजवळ मालमत्ता कर भरल्याची पावती असणे व महानगरपालिकेमधील तुमच्या मालमत्तेबद्दलच्या नोंदी या अद्ययावत असणे हे खूप महत्वाचे आहे. त्यामुळे तुम्हाला तुमच्या मालमत्तेवर कर्ज काढताना या सगळ्याची मदतच होते. म्हणून मालमत्ता कराविषयीची संपूर्ण माहिती असणे हे खूप गरजेचे आहे.