आर्थिक साक्षरता म्हणजे काय? | Financial Literacy Meaning in Marathi

आर्थिक साक्षरता म्हणजे तुमचे पर्सनल फायनान्स,इन्वेस्टमेंट आणि इतर आर्थिक बाबीं समजून घेण्याची क्षमता. आर्थिक साक्षरता व्यक्तीला आर्थिक दृष्ट्या स्वावलंबी बनवते आणि एक आर्थिक स्थिरता आयुष्यात आणते. जेव्हा तुमच्याकडे आर्थिक साक्षरता येते तेव्हा तुम्ही प्रगतीच्या मार्गावर चालू लागता. जर तुम्ही आर्थिक साक्षरता ज्ञान घेण्यास लवकर सुरुवात करता त्याचा लाभ तुम्हाला लवकर फायनान्शिअल फ्रीडम मिळवण्यासाठी मदत होते.

आर्थिक साक्षरता का महत्त्वाची आहे? | Why Financial Literacy Matters

आर्थिक साक्षरता असलेली व्यक्ती आपल्या संपत्तीचा योग्य प्रकारे वापर करते आणि येणाऱ्या आर्थिक अडथळ्यांना योग्य प्रकारे सामोरे जाऊ शकतात. 

आर्थिक साक्षर व्यक्ती आपल्या बँक अकाउंट क्रेडिट कार्ड  यावर नजर ठेवून असतात जेणेकरून कुठलाही फ्रॉड टाळता येईल. आर्थिक साक्षरता असल्यास तुम्हाला भविष्यातील खर्चाचा आढावा योग्य प्रकारे करता येतो जसे की मुलांचे शिक्षण किंवा एखादी व्हेकेशन ट्रिप, विवाह खर्च इत्यादी.

खालील काही पॉईंट्स नमूद केले आहेत जेणेकरून आपणास आर्थिक साक्षरता का महत्त्वाचे आहे हे जाणून घेण्यास मदत होईल

1. तुम्ही किती पैसे महिन्याला खर्च करता मी त्याचा काही बजेट बनवता का? तुम्ही तुमच्या मिळकत आणि होणाऱ्या खर्चावर लक्ष ठेवता का या गोष्टी फार महत्त्वाच्या आहेत आणि या तुमचे आर्थिक साक्षरता वाढवण्यास मदत करतात.
   
2. तुम्हाला एखादे लोन पे करायचे असल्यास त्याचे योग्य प्रकारे नियोजन कसे करता येईल आणि कमीत कमी व्याजदर घेऊन कसे पेमेंट करता येईल यासाठी आर्थिक साक्षरता खूप उपयोगी येते योग्य आर्थिक साक्षरता असल्यास तुम्ही तुमचे लोन लवकरात लवकर परतावा करण्यास प्रयत्नशील असता.
   
3. जर तुम्ही आर्थिक साक्षर असाल तर तुम्ही एक इमर्जन्सी फंड तयार करता जेणेकरून काही अडथळे आल्यास तुमच्याकडे येणाऱ्या तीन ते सहा महिन्याचा आर्थिक खर्च उपलब्ध असेल.
   
4. त्याच प्रकारे तुम्ही सेवानिवृत्तीसाठी योग्य असे आर्थिक नियोजन करता जेणेकरून सेवानिवृत्त आयुष्य सुरळीत पार पडेल अशा गोष्टींमध्ये आर्थिक साक्षरता खूप महत्त्वाची मानली जाते.

आर्थिक साक्षर असण्याचे फायदे | Benefits of Financial Literacy

आर्थिक साक्षरता हे एक मौल्यवान कौशल्य आहे जे लोकांची आर्थिक स्थिरता वाढवून त्यांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत करू शकते.

आर्थिक साक्षर होण्याचे फायदे खालीलप्रमाणे आहेत.

• चांगले आर्थिक निर्णय घेणे.
• पैसे आणि कर्ज अधिक प्रभावीपणे व्यवस्थापित करा.
• आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी अधिक तयार असणे.
• चांगल्या नियमनाद्वारे खर्चात कपात  करणे.
• आर्थिक ताण आणि चिंता कमी करणे.
• विमा, कर्ज, गुंतवणूक आणि क्रेडिट कार्ड वापरताना नैतिक निर्णय क्षमता वाढवणे.
• वास्तववादी आणि योग्य बजेट तयार करणे.

मी आर्थिकदृष्ट्या साक्षर कसे होऊ? | How Do I Become Financially Literate?

आर्थिकदृष्ट्या साक्षर होण्यामध्ये अर्थसंकल्प, व्यवस्थापन आणि कर्ज फेडण्याशी संबंधित विविध कौशल्ये शिकणे आणि सराव करणे आणि क्रेडिट आणि गुंतवणूक उत्पादने समजून घेणे समाविष्ट आहे.

तुमची वैयक्तिक आर्थिक सुधारणा करण्याच्या मूलभूत पायऱ्यांमध्ये बजेट तयार करणे, खर्चाचा मागोवा ठेवणे, वेळेवर पेमेंट करणे, पैशांची बचत करण्याबाबत सावध असणे, तुमचा क्रेडिट अहवाल वेळोवेळी तपासणे आणि तुमच्या भविष्यासाठी गुंतवणूक करणे यांचा समावेश होतो.

आर्थिक साक्षरतेची तत्त्वे काय आहेत? | Principles of Financial Literacy

आर्थिक साक्षरतेची (Financial Literacy) पाच व्यापक तत्त्वे आहेत. ती पुढील प्रमाणे आहेत –

• व्यक्तींना त्यांचे पैसे कसे कमवावे.
• खर्च करावे.
• बचत करावी.
• कर्ज कसे घ्यावे आणि ते योग्य प्रकारे कसे फेडावे याचे शिक्षण.
• गुंतवणूक कशी करावी आणि कोठे करावी.

निष्कर्ष

आर्थिक साक्षरता म्हणजे पैशाने स्मार्ट निर्णय कसे घ्यायचे याचे ज्ञान. यामध्ये बजेट तयार करणे, किती बचत करायची आहे हे जाणून घेणे, कर्जाच्या अनुकूल अटी ठरवणे, क्रेडिटवर होणारा परिणाम समजून घेणे आणि सेवानिवृत्तीसाठी वापरल्या जाणार्‍या विविध  बाबींमध्ये फरक समजून घेणे. ही कौशल्ये व्यक्तींना हुशार निर्णय घेण्यास आणि त्यांच्या वैयक्तिक आर्थिक बाबतीत अधिक जबाबदारीने वागण्यास मदत करतात.

सतत विचारले जाणारे प्रश्न | Frequently Asked Questions (FAQ)